Szanowni Państwo,
W związku z wieloma zapytaniami dotyczącymi zagadnień związanych z dostosowaniem oddziałów do pełnienia funkcji izolacyjnych na potrzeby przebywania pacjentów z podejrzeniem lub rozpoznaniem COVID-19, przedstawiamy wytyczne rekomendowane przez Zarząd SHL, opracowane przez zespół ekspertów z Politechniki Warszawskiej i firmy SAR PW: Radosław Lenarski (lenarski@sarserwis.pl; tel:695-335-532), Paweł Różycki, Andrzej Różycki
Prezentacja mgr Radosława Lenarskiego z webinarium z dn. 20.03.20 do pobrania
Zalecenia dla pomieszczeń izolacyjnych oddziałów infekcyjnych na potrzeby hospitalizacji osób z podejrzeniem koronawirusa SARS-COVID-19
Standardowe zalecenia dla wykonania pomieszczeń izolatek i sal chorych
Dla dostosowania instalacji wentylacji w pomieszczeniach izolacyjnych (obszar zakaźny) zaleca się:
⎯ W celu „rozcieńczania” znajdujących się w powietrzu patogenów należy zapewnić co najmniej 6 wymian powietrza na godzinę dla istniejących obiektów oraz co najmniej 12 wymian powietrza na godzinę dla nowoprojektowanych i remontowanych obiektów,
⎯ W celu zapobieganiu rozprzestrzeniania się patogenów należy zapewnić ukierunkowany przepływ powietrza od pomieszczeń o wyższym poziomie czystości z nadciśnieniem zapewnionym przez nawiew czystego powietrza czyli np. korytarza lub śluzy powietrznej do pomieszczeń izolatek i sal chorych gdzie musimy zapewnić obniżenie ciśnieniem do poziomu podciśnienia przez system wyciągowy,
⎯ Optymalnym rozwiązaniem byłoby usuwanie powietrza z pomieszczenia chorych przez skoordynowany system wyciągu z pomieszczenia z wyciągiem z łazienki, ale sprawnie działający prawidłowo wyregulowany wyciąg w salach chorych i izolatkach powinien zapewnić bezpieczny przepływ powietrza.
⎯ Należy zapewnić podciśnienie w pomieszczeniu izolatki i sal chorych na poziomie minimum 2,5 Pa względem sąsiadujących pomieszczeń (korytarzy, śluz),
⎯ Podciśnienie powinno być monitorowane w celu ciągłego zapewnienia prawidłowego kierunku przepływu powietrza np. za pomocą czujnika różnicy ciśnień,
⎯ Powietrze wyciągane z pomieszczenia należy wyprowadzić bezpośrednio na zewnątrz budynku z dala od czerpni i wlotów powietrza z zachowaniem przepisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422 i z 2017 r. poz. 2285).
⎯ Badania przeprowadzone po epidemii SARS w 2002-2003 r. wykazały dodatkowo iż:
✓ W salach chorych więcej niż 2 osobowych pierwszej kolejności umieszczać pacjentów tak aby leżeli „naprzeciwko” siebie a nie obok siebie,
✓ Najskuteczniejszy jest nawiew powietrza „od góry” a wywiew w proporcjach 30% górą przy suficie i 70% dołem przy podłodze,
✓ W miarę możliwości należy zapewnić dodatkowy nawiew separacyjny powietrza po środku pomieszczenia aby stanowił dodatkową barierę między pacjentami.
Zalecenia dla dostosowania sal chorych do potrzeb przebywania pacjentów z COVID-19 w przypadku adaptacji oddziałów innych niż izolacyjne na potrzeby oddziałów zakaźnych
Podzielić pomieszczenia gabinetów zabiegowych i sale chorych na:
⎯ posiadające system wentylacji mechanicznej
⎯ nieposiadające takiego systemu,
W przypadku pomieszczeń posiadających wentylację mechaniczną należy
⎯ Dostosować pracę systemu wentylacji zgodnie z następującymi wytycznymi a następnie sprawdzić kierunek przepływu powietrza w pomieszczeniach chorych. Wskazany jest przepływ powietrza od korytarza (powietrze czyste) do pomieszczenia chorych w celu w celu zapobieganiu rozprzestrzeniania się patogenów,
⎯ W przypadku nieprawidłowego kierunku przepływu powietrza lub braku kontroli nad przepływem powietrza między korytarzem a salą chorych należy:
✓ W pierwszej kolejności maksymalnie zwiększyć ilość wyciąganego powietrza przez system wentylacji w pomieszczeniu sali chorych / i przez wyciąg w toalecie bezpośrednio przylegającej do sali chorych (np. wymiana wentylatorów łazienkowych na urządzenia o większej wydajności,
✓ W konieczności (w drugiej kolejności) zmniejszyć ilość nawiewanego powietrza do pomieszczeń, aż do momentu uzyskania podciśnienia powodującego wytworzenie przepływu powietrza w kierunku od korytarza do pomieszczenia chorych,
W pomieszczeniach bez systemu wentylacji mechanicznej należy
Skoncentrować się na indywidualnych układach wyciągowych:
a. Wentylacja łazienek,
b. Wentylacja grawitacyjna,
c. Brak wentylacji grawitacyjnej lub jej niedrożność,
Ad. a. – Należy wymienić wentylatory łazienkowe na wentylatory o większej wydajności gwarantujące około 4/6 wymian na godzinę kubatury sali chorych i zapewnić ich ciągłą pracę przez 24 h/dobę. Należy wzmocnić tzw. ciąg powietrza w kanałach wentylacyjnych ze szczególnych zwróceniem uwagi na te kanały wentylacyjne, do których podłączonych jest kilka wentylatorów łazienkowych aby wyeliminować zjawisko przedmuchu powietrza do innych pomieszczeń.
Ad. b. – Należy wzmocnić tzw. ciąg powietrza usuwanego grawitacyjnie poprzez tzw. wzmacniacze ciągu lub wentylatory wyciągowe zewnętrzne w wersji odpornej na działanie warunków atmosferycznych. Pamiętajmy, że system naturalnej grawitacji zasadniczo funkcjonuje tylko wtedy gdy powietrze w pomieszczeniu jest cieplejsze niż powietrze zewnętrzne.
Ad. c. – W salach chorych należy w otworze okiennym lub ścianie zewnętrznej zamontować wentylator łazienkowy zapewniający co najmniej 4 wymian na godzinę kubatury tej sali i doprowadzić do niego zasilanie elektryczne.
Uwaga:
1. We wszystkich w/w przypadkach należy zbilansować straty ciepła z instalacji centralnego ogrzewania w salach chorych wywołane zwiększeniem ilości wywiewanego powietrza.
2. Zaleca się nie otwierać okien w przypadku gdy w pomieszczeniu jest działający system wentylacyjny. Otwarcie okna może spowodować znaczny przepływ powietrza do lub z pomieszczenia np. do innych pomieszczeń lub korytarza. Otwarcie okna w pomieszczeniu z działającą wentylacją mechaniczną przyniesie efekt odwrotny do zamierzonego, powodując wyciek powietrza zawierającego patogeny z pomieszczenia izolacyjnego do innych sąsiadujących pomieszczeń i rozprzestrzenienie się patogenów jak również zaburzenie w przepływie powietrza w pomieszczeniu chorych.
3. Sprawdzenia kierunku przepływu powietrza w warunkach serwisowych powinno wykonać się za pomocą tzw. wizualizacji strugi przepływającego powietrza za pomocą urządzenia do zadymiania. W warunkach izolacji oddziału można sprawdzić kierunek przepływu za pomocą przymknięcia drzwi i pozostawienia szczeliny o szerokości około 10mm i sprawdzenia kierunku przepływu powietrza za pomocą paska wyciętego papieru o tej szerokości, wstążki, lekkiego wąskiego materiału. Wychylenie materiału w szczelinie w kierunku sali chorych potwierdzi prawidłowy przepływ powietrza
4. W przypadku adaptacji pomieszczeń sal chorych innych oddziałów na sale chorych na których będą przebywać pacjenci z COVID-19 możliwa w praktyce do uzyskania liczba wymian może być 2 – 3 krotnie mniejsza niż zalecana dla tych oddziałów a czas usunięcia 99% zanieczyszczeń z powietrza (w przypadku braku emisji) może wynosić 60 min – 120 min.
5. Nie można uruchomiać urządzeń typu naścienny klimatyzator split bo spowodowuje to dodatkowe zaburzenia przepływu powietrza i niekontrolowany przepływ powietrza z sal chorych do korytarza Należy pamiętać, że w wydychanym przez chorych pacjentów powietrzu występuje wirus COVID – 19 co powoduje podniesienie koncentracji jego ilości w sali chorych w zależności od ilości hospitalizowanych na tej sali pacjentów. To samo dzieje się w przypadku użycia respiratorów nie podłączonych do instalacji wyciągowej, które wydmuchują powietrze do tego pomieszczenia a zastosowany w respiratorach zestaw filtrów nie daje gwarancji na zatrzymanie wirusa (jedynie respiratory zastosowane na salach operacyjnych posiadają odciąg gazów anestetycznych).
6. W przypadku adaptacji oddziałów na potrzeby oddziałów izolacyjnych lub oddziałów gdzie przewiduje się duża emisję patogenów zaleca się zastosować system bądź dodatkowe urządzenia wspomagające proces uzdatniania powietrza które mogą funkcjonować w otoczeniu chorego.
7. W przypadku adaptacji sal operacyjnych na potrzeby pomieszczeń intensywnej opieki należy bezwzględnie odwrócić kierunek przepływu powietrza tak aby doprowadzić do podciśnienia na nowoutworzonych pomieszczeniach intensywnej opieki medycznej w celu jak najskuteczniejszego i najszybszego usunięcia koronawirusa zapewniając reżim obszaru zakaźnego.
8. W przypadku przeprowadzania wszelkich operacji ratujących zdrowie i życie pacjenta a mogących dodatkowo spowodować rozprzestrzenianie się choroby COVID-19 należy utrzymać nadciśnienie czystego powietrza na sali operacyjnej i zmienić funkcję śluzy łączącą salę operacyjną z korytarzem zamieniając ją na śluzę podciśnieniową. Wartość podciśnienia w śluzie będzie gwarantowała, że wymuszony ruch powietrza wywołany podciśnieniem zapewni przepływ powietrza z sali operacyjnej i korytarza w kierunku śluzy. Może to spowodować podniesienie głośności na sali operacyjnej przez zwiększone przedmuchy przepływającego z sali operacyjnej powietrza na szczelinach drzwiowych ale da gwarancję bezpieczeństwa pracy na sali operacyjnej oraz braku przedostawania się patogenów do pozostałych obszarów szpitala.
Bibliografia:
1. Draft Procedure for identifying Emergency temporary Isolation Rooms for patient suspected of having infections that could be transmitted by the airborne route in Healthcare Facilities, last update 26th February 2020
2. Design of Ai-Conditioning Systems for SARS Wards, by Yuguo Li and SARS Busters
3. Guidelines for Environmental Infection Control in Health-Care Facilities, U.S. Department of Health and Human Services Centers for Disease Control and Prevention (CDC), (2003) last update 15th February 2017
4. Heating and ventilation systems – Health Technical Memorandum 03-01: Specialised ventilation for healtcare premises – Part A, Department of Health, UK, November 2007
5. Health Building Note 04-01 Supplement 1 – solation facilities for infectious patients in acute settings, Department of Health, 2013 6. Wytyczne projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji systemów wentylacji i klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą A.Charkowska, A.Różycki, R.Lenarski, A.Sobierajska